नरकी अपार

सुर्जमा उजालो छनै, जुनमा शीत छनै।
प्रकृतिको धर्म छनै, सृष्टिको रित छनै।।
ॠतुमा अंतर छनै, मैनाकी माङ छनै।
रातछनै परभात छनै, बगतकी फाम छनै।।
धर्तिमा उब्जनी छनै, अन्नमा रस छनै।
नुनमा निठास छनै, गाँसमा जस छनै।।
खानामा ताकत छनै, रगतमा जल छनै।
पातमा हरियो छनै, फुलमा फल छनै।।
गौतमा ओखतो छनै, कचुण्णी दुद छनै।
गोबरमा शक्ति छनै, दुदपिन्या पुत छनै।।
तोणितिल चिल्लो छनै, नौनिमा घिउ छनै।
गौ मातामा सत्य छनै, अन्नको बीउ छनै।।
समुद्र सागर छनै, हिमचुली हिउँ छनै।
सर्कमा बादल छनै, बर्षाउन्या न्यु छनै।।
पानीमा पखालल्या छनै, बयाला बेग छनै।
तताउन्या औलाणी छनै, ठण्याउन्या लेक छनै।।
छायामा शितलु छनै, फुलमा रस छनै।
मुक्तिको मंन्जिल छनै, कालको बस छनै।।
पर्वतमा पानी छनै, आगाको बल छनै।
जन्मको संस्कार छनै, मद्दाँको छल छनै।।
सृष्टिमा सबथोक छनै, सत्य धर्म छनै।
सबैमा सब ठिकै थियो, नर बिगण्यो मनै।।
प्रकृति रे पशुपंक्षी, छन धर्ममा लिन।
धर्म रे संस्कार छाणी, मान्स भयो हिन।।
समुद्रले पानी दिनु, त्यो उईको धर्महो।
कुल धर्म न छाड्डु कभै, यै मुल मर्महो।।
समुद्रले सिमा छाण्या, संसार डुबन्छ।
पानीले बर्सन छाण्या, ब्रह्माण्ड सुकन्छ।।
डाङाडोईला पणि दिया, के होलि हालत।
धर्तिले न उब्जाई दिया, के खान्ना बालक।।
हवाले न चली दिया, काँ पुगलो हंस।
सुर्जले न हिटि दिया, के धेक्दा हुन मान्स।।
बागले बन छाणी दिया, के हुन्या थ्यो रिति।।
काँ रौंला पशुलै भया, मान्सै जसा विधि।।
पशुलेलै ऐल सम्म, धर्म छाण्याको नाई।
प्रकृतिले ऐल सम्म, सिमा नाग्याको नाई।।
सबहै बुद्धिको ठूलो, मान्स ढपको नाई।
जसेरी असजी हुन्छ, ध्यान सबको ताई।।
चोरी जारी खुरापाती, हिंसा अत्याचार।
मान्सै छ फैलाउन्या बर्ती, छाणी शिष्टाचार।।
उत्तम बुद्धिको धनी, कर्मको कंङाल।
धर्म छाणी सिमा नाङी, होईगयो चण्डाल।।
सारा सृष्टि चली रैछ, धर्मी करमले,
खेच्चर कुईकन लाग्या, मान्सै शरमले।।
प्रकृति रे पशुजती, आ-आफ्ना धर्ममा।
मान्स भयो चेतनशिल, लाग्यो कुकर्ममा।।
ले नर पशुकी शिक्षा, तु बाटो भुल्लिगेई।
हाकिम हुन्या बरदान मागी, कर्मले कुल्लिभेइ।।
सत्यहो धर्मको सार, कर्तव्य हो भार।
पशुहै पछाणी रन्या, नरकी अपार।।

प न पा ६, डडेल्धुरा